SDS (Güvenlik Bilgi Formu): KKDİK'e Uygun, Türkçe ve KDU İmzalı Olmanın İşin Sürekliliğine Etkisi

Türkiye'de tehlikeli madde ve karışımların piyasaya arzında SDS (Güvenlik Bilgi Formu/GBF) yalnızca yasal bir zorunluluk değildir; aynı zamanda iş güvenliği, tedarik zinciri sürekliliği ve müşteri güveni için temel bir dokümandır. KKDİK kapsamında SDS'nin Türkçe olması ve Kimyasal Değerlendirme Uzmanı (KDU) tarafından imzalanması şarttır. Uygulamada bu iki koşul sağlanmadığında, denetimlerde uygunsuzluk tespiti, ihalelerde elenme, hatta sevkiyatların durması gibi sonuçlarla karşılaşmak olağandır.

SDS'nin Yapısal Gücü: KKDİK Ek-2 Standardizasyonu

SDS'nin gücü, KKDİK Ek-2 ile standardize edilmiş içerik yapısından gelir. Bu yapı; madde/karışım tanıtımı, tehlikelerin tanımı, bileşim, ilk yardım, yangınla mücadele, kaza sonucu yayılma, elleçleme ve depolama, maruziyet kontrolleri ve kişisel korunma, fiziksel-kimyasal özellikler, kararlılık-tepkime, toksikoloji-ekoloji, bertaraf, ADR/IMDG/IATA taşımacılık, mevzuat ve revizyon notları dahil olmak üzere 16 bölümden oluşur. Formun güvenirliği, yalnızca bu başlıkların bulunmasına değil; her birinin Türkiye bağlamında doğru ve güncel verilerle doldurulmasına dayanır. Örneğin etiket üzerindeki UFI, H/P ifadeleri ve piktogramlar ile SDS'nin bölüm 2'si arasında tam tutarlılık aranır; bölüm 8'deki mesleki maruziyet limitleri ve PPE seçimi ise İSG uygulamalarının omurgasını belirler.

Çeviri mi, Yerelleştirme mi? KKDİK'in Beklentisi

SDS'yi bugün de sıkça "MSDS" adıyla anan firmalar var; ancak mevzuat dünyasında geçerli terim SDS/GBF'dir. "Mevcut AB SDS'sini Türkçeye çevirip paylaşma" yaklaşımı yeterli görülmez; çünkü çeviri, yerelleştirme ile aynı şey değildir. KKDİK'in beklentisi; CLP/SEA sınıflandırmasının doğru yansıtıldığı, ulusal acil danışma iletişim bilgilerinin ve Türkiye'ye özgü referansların yer aldığı, gerektiğinde UFI ve etiket ile uyumu kanıtlanabilen bir Türkçe formdur. Bu sebeple, AB'de hazırlanmış iyi bir SDS bile, Türkiye'de KDU denetimi ve imzası olmadan "geçerli" kabul edilmez. KDU imzası; sınıflandırma doğruluğu, maruziyet ve risk yönetimi, test ve standart referanslarının izlenebilirliği açısından kurumsal bir güvence işlevi görür. Üstelik e-imza kullanımıyla doğrulanabilirlik ve arşivleme süreçleri hızlanır; denetimde formun kim tarafından, ne zaman ve hangi sürümle yayımlandığı net biçimde ortaya konur.

Saha Etkisi: Depolama, Lojistik ve Geri Çağırma

SDS'nin Türkçe, KDU imzalı ve Ek-2 uyumlu olması yalnızca kâğıt üzerinde bir şart değildir; saha güvenliğini, depo-lojistik uygulamalarını ve geri çağırma riskini doğrudan etkiler. Depolama koşullarından nakliye sınıflarına kadar her bilgi zincirleme sonuçlar doğurur. Yanlış veya eksik taşımacılık sınıfı (örneğin ADR), hatalı etiketleme veya güncel olmayan H/P ifadeleri, en iyi ihtimalle müşteri nezdinde güven kaybına, en kötü ihtimalle kazaya ya da yasal yaptırıma uzanır. Birçok firmada sorun, "SDS var" denilerek konunun kapatılmasıdır; hâlbuki revizyon disiplini, değişen sınıflandırma kuralları ve portföy dinamikleri karşısında hayati önem taşır. Yeni bir hammadde, tedarikçi değişikliği, formül revizyonu veya ATP güncellemeleri geldiğinde SDS'nin de güncellenmesi gerekir; aksi durumda etiket, talimat ve işyeri prosedürleri belgeyle çelişir.

Kimler SDS'ye İhtiyaç Duyar?

SDS'ye kimin ihtiyaç duyduğuna gelince: üreticiler, ithalatçılar ve distribütörler için tablo nettir; zararlı olarak sınıflanan bir madde veya karışım piyasaya arz ediliyorsa SDS'siz ilerlemek mümkün değildir. B2B satışta bu neredeyse refleks hâlini almıştır; B2C tarafında ise aerosol oda kokuları gibi karışım ürünlerinde sıklıkla yanlış güvenlik iletişimi görülür. Bu segmentte, "ürün tüketiciye gidiyor, SDS gerekmiyor" yanılgısına düşülmemeli; etiket-SDS tutarlığı ve tedarik zincirinin belgeye erişimi garanti edilmelidir. İşin bir de platform boyutu vardır: e-ticaret ve pazar yerlerinde güvenlik uyarılarının görünürlüğü ile üretici/ithalatçı bilgilerinin şeffaf sunumu, yalnız mevzuata uyum değil, marka itibarı meselesidir.

Kaliteli SDS'nin Ayırt Edici Unsurları

Kaliteli bir SDS'yi ayıran unsurların başında veri bütünlüğü gelir. Sınıflandırma gerekçeleri, test raporları ve standart referansları formun farklı bölümlerinde aynı mesajı üretmelidir. Bölüm 8'de önerilen PPE ile bölüm 2'deki tehlike beyanları, bölüm 7'deki elleçleme önerisi ve bölüm 14'teki taşıma sınıflandırması arasında sessiz bir mimari bağ vardır. Bu mimari, denetimde birkaç soruyla kolayca test edilir. "Maruziyet kontrolünüzü hangi senaryoya göre kurguladınız?", "Etiket üzerindeki uyarı sözcüğü ile SDS bölüm 2'deki uyarı sözcüğü örtüşüyor mu?", "Taşımada beyan ettiğiniz UN numarasıyla formdaki bilgi aynı mı?" gibi sorular, belgenin gerçek hayata uyumunu ortaya çıkarır.

Sık Yapılan Hatalar

Sık yapılan hatalar da bu nedenle benzer kalıpları izler: yalnızca çeviri yapılması ve Ek-2'ye uyarlanmaması; KDU imzasının bulunmaması; CLP/SEA sınıflandırmasının eski ATP referanslarına dayanması; ADR/IMDG/IATA tablolarının güncel olmaması; revizyon tarih ve dağıtım kaydının tutulmaması. Bu hatalar, çoğu zaman üretim veya satış baskısı altında "Belgeleri sonra tamamlarız" yaklaşımından doğar; oysa mevzuat, güvenlik ve tedarik zinciri yönetimi açısından doğru sıralama tam tersidir: önce doğru bilgi, sonra satış.

Sonuç

Sonuç olarak, Türkçe, KKDİK Ek-2 uyumlu ve KDU imzalı bir SDS; yalnızca "evrak tamam" demek değildir. Bu doküman, işletmenin risk yönetimi, yasal uyum ve müşteri güveni üçgeninde taşıyıcı kolondur. Doğru kurgulandığında İSG'den lojistiğe, etiketten müşteri iletişimine kadar tüm temas noktalarında tutarlılık sağlar; denetimde hızlı yanıt, sahada güvenli operasyon ve pazarda sürdürülebilir büyüme anlamına gelir. İşte bu yüzden SDS, bir formdan çok daha fazlasıdır: şirketin güvenlik ve uygunluk kültürünün yazılı ifadesidir.

Pier Compliance — Product Safety & EU Compliance

info@piercompliance.com

www.piercompliance.com

---

Revizyon Tarihi: 19 Kasım 2025